شاخص معیاری قابل اندازه‌گیری و آماری می‌باشد که تغییرات کلی بازار را نشان می‌دهد و همچنین شامل تغییرات در پرتفویی از سهام بورس می‌باشد.
برای نشان دادن وضعیت کلی بازار بورس از نمونه‌ای کوچک برای نشان دادن کل بازار استفاده می‌کنیم زیرا زیرنظر گرفتن و ردیابی هر اوراق معاملاتی کاری دشوار و البته زمانبر است.
هر کدام از شاخص های معرفی شده در بازار روش اندازه‌گیری منحصر به فردی دارد و نباید عدد یک شاخص را با شاخص دیگر مورد مقایسه قرار داد، به همین دلیل می‌گوییم شاخص ها با یکدیگر قابل قیاس نیستند.
به بیانی دیگر هر شاخص تفسیر و تحلیلی از تغییرات خود را به نمایش می‌گذارد. بنابراین شما به عنوان یک تحلیل گر بهتر است عدد یک شاخص را نسبت به عدد همان شاخص در سال، ماه، هفته و یا روز قبل مورد بررسی قرار دهید تا تحلیل شما از استاندارهای لازم برخوردار باشد.
تاثیر شرکت ها در تغییر عدد شاخص متفاوت می‌باشد. شرکت های بزرگتر با سرمایه بالاتر تاثیر بیشتری در تغییر عدد شاخص دارند. به همین ترتیب شرکت های کوچکتر با سرمایه پایین‌تر تاثیر کمتری در تغییر عدد شاخص دارند. به عنوان مثال تاثیر شرکت فولاد مبارکه اصفهان با شرکت تامین ماسه ریخته گری کاملا متفاوت می‌باشد.
شاخص بازار را می‌توان با توجه به کاربرد آن بازار و کارایی‌ای که مطرح می‌شود، تعریف و محاسبه نمود.
سرمایه گذاران بازار بورس باید به دو نکته توجه کنند:
نکته اول:
افزایش شاخص کل بطورکلی به معنی سودآور بودن کل شرکت ها در آن روز کاری نیست. در روزی که شاخص کل در حال افزایش است شرکت هایی وجود دارند که در آنها کاهش قیمت اتفاق افتاده است. و نیز کاهش شاخص کل هم به معنی زیان در کل سهام موجود و فعال در بورس نمی باشد.
نکته دوم:
یکی از اساسی ترین نکاتی که در مدیریت سبد وجود دارد این است که سرمایه گذاران باید از هر صنعتی یک سهم از آن صنعت را در سبد خود داشته باشند و خریداری نمایند.
فرمول محاسبه شاخص بازار بورس به شکل زیر است:
تورم به عنوان یکی از عوامل افزایش در سطح کلی قیمت ها شناخته می شود. برای محاسبه دقیق این معیار ابتدا باید سطح عمومی قیمت ها را مورد ارزیابی قرار دهیم.
سطح عمومی قیمتها با شاخص قیمت بدست می آید. برای درک بهتر باید بگوییم شاخص قیمت میانگین وزنی قیمتها از سبد از سبد انتخابی کالا ها و خدمات مرتبط با قیمت های آنها در یک سال پایه است.
برای ایجاد یک شاخص قیمت از سال پایه شروع می‌کنیم، سپس نمونه ای را به نمایندگی از کالاها و خدمات در نظر گرفته می‌گیریم. سپس قیمت هریک از کالا یا خدمات را برای سال پایه و قیمت فعلی بدست می آوریم و مورد محاسبه قرار می‌دهیم.
نسبت هزینه‌های سبد کالا در قیمت های فعلی به هزینه در قیمت های سال پایه را به عنوان شاخص قیمت در نظر می‌گیریم.
حال به محاسبه ارزش بازار سبد برای سال ۲۰۰۶ و ۲۰۰۷ می‌پردازیم:
$۲۵۰=$۵۰+$۱۰۰+$۱۰۰=(۱۰۰*$۰٫۵۰)+ (۵*$۲۰)+ (۱۰*$۱۰)= سبد بازار برای سال ۲۰۰۶
$۳۰۰=$۵۵+$۱۲۵+$۱۲۰=(۱۰۰*$۰٫۵۵)+ (۵*$۲۵)+ (۱۰*$۱۲)= سبد بازار برای سال ۲۰۰۷
قابل ذکر است که مقادیر مشابه برای هر دو محاسبه مورد استفاده قرار گرفته است.
مطمعنا قیمت کالا در طول سال تغییر خواهد کرد، این مقادیر رو ثابت حفظ می‌کنیم تا اثر تغییرات قیمت را بتوانیم مشاهده کنیم.
نحوه محاسبه شاخص قیمت، قیمت سبد بازار، نرخ بهره سالانه تقسیم بر قیمت سبد بازار هر سال پایه می‌باشد. سپس عدد بدست آمده را در صد ضرب می‌کنیم.
زمانیکه می‌خواهیم شاخص قیمت را برای سال ۲۰۰۷ بدست آوریم، سال ۲۰۰۶ را به عنوان سال پایه در نظر می‌گیریم.
توجه داشته باشید شاخص قیمت برای سال پایه همواره ۱۰۰است زیرا سبد بازار در سال پایه به خودش تقسیم می‌شود. (مقدار ۱ را به شما خواهد داد). و ضرب در ۱۰۰ منجر می‌شود عدد را بصورت درصدی به شما ارائه کند.
سایر شاخص های بازارهای فعال، که در ادامه آورده شده است را مرور می‌کنیم.
میانگین صنعتی داوجونز یک شاخص اقتصادی در بازار آزاد محسوب می‌گردد که وال استریت ژورنال آن را منتشر می‌کند.
این شاخص شامل ۳۰ سهام برتر بازار بورس نیویورک است. که یک شاخص موزون قیمتی محسوب می‌گردد.
به بیانی دیگر در این شاخص سهام با قیمت های بالاتر وزن بیشتری در تغییر عدد شاخص دارند.
تاریخچه به وجودآمدن این شاخص به این شکل می‌باشد که در شروع کار داو، چالز داو میانگینی را با اضافه کردن قیمت ۱۲ سهم داو و تقسیم آنها بر ۱۲ بدست آورد.
با گذشت زمان نکات دیگری مانند ادغام وتجزیه سهم به این شاخص اضافه گردید و در فرمول شاخص مورد استفاده قرار گرفت.
زمانیکه یکی از آن تغییرات اتفاق بیفتد مقسوم علیه داو تنظیم می‌شود بنابراین ارزش خالص تغییر نمی‌کند و تاثیر نمی‌گیرد. به همین علت شاخص داو در سطح ۱۷۰۰۰ ثابت مانده است این درحالیست که جمع کل قیمت سهام جز نزدیک به آن تعداد نیست.
شاخص بازار سهام نزدک:
نزدک یک بازار سهام در آمریکا محسوب می‌گردد. نزدک مرکب یکی از مهم‌ترین شاخص های بازار سهام آمریکاست که بیش از ۴۰۰۰سهام آمریکایی و غیر آمریکایی را در برمی‌گیرد.
شاخص بازار سهام اس اند پی:
اس اند پی ۵۰۰ لیستی از ۵۰۰سهام برتر در بازار بورس نزدک و نیویورک است.
شاخص بازار سهام فرو چون:
فروچون ۵۰۰، به عنوان یک شاخص برای ۵۰۰ شرکت از بزرگ‌ترین شرکت های آمریکایی از لحاظ درآمد زایی می‌باشد. این لیست و شاخص توسط نشریه فروچون بطور سالانه تهیه و اعلام می‌شود.
